[71] Hisa Illis Aimoin diebus Guntrannus rex ei eib Aimoin Omis litteras ex personna Brunechildis transmisit, suadentis ut, dimissis quas aggregaverat ad hiberna copiis, ipse Burdegalam hiematum secedere[t] d secedere P . At hostilis duces agminis, quos super Dordoniam castra metatos fuisse prefati sumus, audientes Gundoaldum ulteriorem tenere Garonne ripam fluminis, collecta virorum fortium expeditaque multitudine, fluvium natatu transmeare disposuerunt. E quibus aliqui infirmis equis vecti, fluvialis aque oppressione perierunt. ‘Reliqui, natando ad contrarium delati [f59v] (59va) litus, offenderunt in itinere maximum camelorum mulorumquee mulorumque P apr. corr. ; multorum R, P av. corr. numerum auro et argento onustorum quos fugientes adversarii reliquerant’
1 : , Historiae, VII, 35, p. 315. Quibus captis et ob impedimenta cum residuis vulgi dimissis, ipsi quam maximis possunt itineribus Gundoaldum persecuntur. ‘Et venientes ad basilicam Sancti Vincentii Agennensis territorii, resistentibus his qui eo res suas contulerant, ignem hostiis admoventf Nota vindictam contra invasores ecclesie P En marge, d'une main du XVIe siècle , consumptisque eis, universa intro reperta cum sacri ministerii utensilibus auferunt’
2 : , Historiae, VII, 35, p. 315. Affuit e vestigio divina ultio, et quorumdam manibus sacro igne ardentibus alii demonibus replebantur, quidam semetipsos interimebant. ‘Tandem residui adg Aimoin Omis Convenas pervenientes, in campestribus castra posuerunt. Vastatur primum tota suburbana regio’
3 : , Historiae, VII, 35, p. 315 - 316. Unde aliquantih quidam Aimoin acriori prede succensi cupiditate, dum longius a suis recederent, a vicinarum urbium custodibus trucidabantur. Interea obsidione cepta, audatiores per ardua collis ascendentes Gundoaldo conviciabantur, dicentes : ‘
4 : , Historiae, VII, 36, p. 316. Hec et alia illis vociferantibus nequaquam movebatur ad iram Gundoaldus ; tantummodo ingemiscendo aiebat memoratas sibi a patre illatas contumelias, seque a propinquis injuste patria pulsum, ab extraneis misericorditer receptum, proximisquel proximis Aimoin hostili odio semper eumm se Aimoin persequentibus, ab extraneis amica familiari[ta]ten familiarite P receptum. « Unde, o silicernii silicernium Aimoin , hec tanta tibi presumptio ut, vitam pictorum arte solitus transigere, nunc te regem audeas nominare ? Nempe pro similibus ausis a dominis rerum, regibus scilicet Francorum, sepe attonsus exilioque es dampnatus. Te quippe universe Gallie, Ballomirem vocitant cognomine. Age nunc, inepte nobis responsum redde, quis te coegit ista presumere, vel quos habeas (59vb) adjutores exponej virium expone Aimoin . Namque in proximo nostra captus muscipula, luesk merita lues Aimoin supplicia pro tua stulta pertinacia »
’‘« Deinde, inquiens, dum peregre regum pollerem diviciis intimusque essem imperatoris Constantinopolitani amicitiiso amiciis P , Guntrannus Boso me suis decepit fallatiis. Nam in Oriente gratia profectum orationis, de salute sollicitus interrogans patris, querebam una qualiter se status regni vel fratres haberent mei ’
5 : , Historiae, VII, 36, p. 316. Tum ille :« De patre, ait, queris, is obiit mortep mortem Aimoin . Fratres moriendo secuti patrem, vix quempiam suorum reliquere superstitem. Remansit sane solus Guntrannus, et ipse liberis orbatus cum parvulo nepote, ex Sigeberto genito fratre. »
Ad hec ego : « Et quid, inquam, mi amantissime, michi nunc censesq censses P agendum ? »
‘Hic vero ille et me hortabatur Gallias adir e, et Francos affirmabat mei cupidos, michi velle regnum tradere’
6 : , Historiae, VII, 36, p. 316, maximeque eos qui Childeberti nepotis mei etatem ad rem tutandam publicam perpenderent inutilem. Nunc igitur vos quoque dominum agnoscentes me fore vestrum, a mea desistite obsidione, michique favendo fratrem Guntrannum ad concordiam revocate. » ‘Talia Gundoaldum [f60] (60a) prosequentem maledictis adversarii deterrebant, insuperr insuperque Aimoin tela in eum jaciebant’
7 : , Historiae, VII, 36, p. 317. ‘Quintus decimus jam ex quo ibidem advenerant fluxerat dies, cum Leudegisilus regalium prepositus equorum, quem vulgo conustabilem vocants Connestable P En marge, d'une main du XVe siècle , quemque rex ei prefecerat expeditioni, extructa machinamenta ad subruendost subrudiendos P deduci imperat muros. Erant carri vimineis cratibus tabulisque tecti ligneis, in quibus latentes milites fundamenta subfoderent murorum. Sed parum hoc proficiente instrumento, presertim hostibus preacutisu preacusatis R sudibus validisque eos inhibentibus saxis, etiam arietesv parietes Aimoin videbantur non fore ydonei, eo quod ignibus jactis facile possent exuri. Nam obsessi cuppas pice ac siccis repletas lignis accensasque jacientes desuper et opera exurebant, et inimicos accessu prohibebant’
8 : , Historiae, VII, 37, p. 317. Consumptoque in hoc certamine die, in crastinum qui obsidebantw obsederant Aimoin aliud nocendi genus excogitant. Denique ex virgis ramisque arborum unum mire magnitudinis fascem facientesx facientes mire magnitudinis fascem Aimoin , cupiebant eo implere vallem. Verum conatibus eorum et profunditas vallis et ignis ab adversariis de superioribus cum lapidibus missus restitit. Leudegisilo contemplanti omnes actus suos irritos fieri, in mentem venit oportuniusy opportunus P fore clausos de prodicionis temptare sentencia. Advocatum itaque Mummolum ad sibi colloquendum incusare cepit cur clementissimum regem Guntrannum deseruerit et iniquissimo tyranno se junxerit. « Quid (60b) porro exspectasz expectans P , ait, an ut capta urbe male dispereas ? Quin pocius resipiscens ad benignum revertere dominum, relicto illo nugacissimo post paululum puniendo. »
Tunc Mummolus se quidem consulturum respondit. Regressus vero in urbem, convocat Sagittarium atque Waldonemaa Waddonem Aimoin . ‘Bladastes enim timens captum iri urbem, injecto domui ecclesie igne, dum ceteribb ceteris Aimoin ad restinguendum properarent incendium, ipse clam aufugit’
9 : , Historiae, VII, 37, p. 317. Junxerant autem factioni sue Kariulfum ejusdem urbis civem, cujus apothecis, que permulte erant, ipsi alebantur. Hunc ergo Mummolus cum predictis adiit. Ostendit deinde quam iniquo res sue sint constitute loco, quamque odiosi cunctiscc ipsi cunctis P effecti sint gentibus, dum incerti generis regi favent. Ad extremum hortatur, cedant rebus adversum se fluentibus, et si sibi sacramento securitas vite ac salutis detur, civitatem jamjamque capiendam cum pseudo rege hostibus dedantdd dederant P . Assentientibus sociis memoratus dux Leudegisilum mandat venire ad colloquium et que sibi cum sodalibus complacuerint exponit. Laudat ille sententiam jusjurandumque prebet se apud regem suum eorum vitam impetraturumee iri impetratum Aimoin . ‘Quod si principis voluntas in sua duraverit pertinacia, in qualibet illos se spondetff spondetur R, P clausuros ecclesia, donec Guntranni defervesceret ira’
10 : , Historiae, VII, 38, p. 318. Hac Mummolus seductus versucia, Gundoaldum tali idemtidem circumvenit muscipula : ‘
11 : , Historiae, VII, 38, p. 318 Non fefellit animus Gundoaldum se a Mummolo iri deceptum, eique hoc reddidit responsum :« Prono, inquit, animo devotaque mente me tibi fide[f60v] (60va) lem fore, non solum contra hostes pugnando, sed etiam ipse probasti experiendo. Nam quam sepe meis consiliis ususgg usus consiliis Aimoin semper fruitus sis prosperis, tute melius scis. Nunc quoque par michi manet consulendi affectus, sicut tu bene es meritus. Ideo denique cum adversariis sermonem habui, ut eorum erga nos persentiscerem quis sit animus. Qui, in quantum perpendere quivi, tue nequaquam adversantur utilitati. Immo mirari se aiunt te tantopere presenciam fratris vitare autumarique quod genealogie ignarus tue cum sciolis diffugias disputare, nec fratri tue cupido visionis agnoscendum te presentare. Si ergo nunc tibi me auscultare placuerit, atque ad regis Guntranni presenciam una cum his mecumque properare, et te hac suspicione exsolves et tibi pacique consules. »
’« Ego, inquiens, licet invitus has jam deseruerim partes vobisque impulsoribus Europam adierim, bona tamen voluntate atque integra fide semper vestras fovi partes, nec meas utilitates vestris pretuli commodis. Et quamvis ejus qui me huchh hic R, P pellexit venire perfidia in propatulo claruerit, dum et me fugax reliquit et thesaurorum partem furto abstulit, nichilominus ego vos quasi mee auctores salutis perpetuo colui ac in fratrum loco dilexi. Nunc igitur si secus quid quod nonii Aimoin Omis oportet, immo quod nonjj Aimoin Omis decet, adversum me egeritis, presertim cum (60vb) ego corpus animamque meam simul cum consilio ac opibus in vestris constituerim manibus, scrutator cordium illud advertat Deus. »
His dictis assensum prebuit ut cum eis ad hostes descenderet. ‘Mummolo vero monente ne superbo utens ad eos iret habitu, quin pocius reformato ei quem ab ipso acceperat baltheo auro fabrefacto’
12 : , Historiae, VII, 38, p. 318 - 319, proprio accingeretur, qui fulgorekk fulgori Aimoin memorati carebat metalli,« in hoc, inquit, tua jam patet fraudulencia, dum ea que ex tuoll tua P usque ad istud possedi tempus repetis »
. Illo quoque negante ulla se contra eum usurum fraude, ventum est ad portam, ubi eos fortissimi operiebantur adversariorum duces, Boso videlicet cum Bollone Biturigum comite non minimamm minimina P satellitum vallati caterva. Quibus Gundoaldum excipientibus, Mummolus in urbem regressus portas firmissime obseravit. Cernens Gundoaldus se a suis derelictum et ab hostibus circumdatum introitumque urbis sibi preclusum, manus elevans ad celum, cum cordis gemitu sic orabat ad Dominum : « Judex eterne ac ultornn ultor P apr. corr. ; cultor R, P av. corr. innocentium Deus, cui omne patet secretum, qui nullius amplecteris dolum, nec letaris fraudibus malignancium, esto vindexoo velox vindex Aimoin mearum miseriarum, retorquens in eos qui me tradiderunt inimicis deceptionis ipsorum laqueum. Post hec verba, consignans se cruce dominica , cum his qui se ceperant abire cepit ad eorum castra. Nondum collem qui civitati imminet preterierat, et impulsus a Bollone ruit in faciem ferebaturque in [f61] (61a) profundum vallis.
‘Cumque surrexisset et contra adversum montem niteretur, a Bosone lapide percussus in capite conciditpp R Omis spiritumque exalavit. Inde fune ligatis pedibus protract s, loricaqq loricaque Aimoin qua amiciebaturrr amiciebatur R ; amittebatur P exutus ac lanceis confixus, per totum circumducitur exercitum’
13 : , Historiae, VII, 38. Mummolus sane thesauros diripiens universos, in diversis occuluit locis ‘dataque sequentis luce diei hostibus portas aperuit urbis. Qui in tantam cedis exarsere insaniam, ut etiam sacerdotes Domini ad ipsa jugularent altaria reliquosque civium cum ipsa concremarent urbe’
14 : , Historiae, VII, 38. Quorum dux Leudegisilus clam ad principem Guntrannum nuncios miserat super traditores civitatis ejus exquisituros judicii sentenciam. IIle cunctos gladio puniri precepit, ut hujusmodi ausus de regno tolleretur Francorum, ne quis scilicet tirannis in reliquum suffragaress suffragari Aimoin auderet. ‘Quo cognito Kariulsus cum Waldone e castris fuga lapsi sunt. Mummolus, quosdam ad arma concurrere cernens et super se irruere eos velle intelligens, ad tabernaculum Leudegisili recta graditur via, incusans fidem sibi pollicitam infringi. Cui Leudegisilus :
15 : , Historiae, VII, 39. Et his dictis, prolato extra limen hostii pede, signum suis ut Mummolum cum Sagittario episcopo morti traderent dedit. Illis jussa facere maturantibus, pueri Mummoli eo precipiente aditum domus defensare nitebantur, donec dominus eorum armis se muniret. Sed aliquibus eorum (61b) leto occumbentibustt occumbentibus R ; procumbentibus P , aliis vulneratis, Mummolus armatum se hostio obicit et adversarios omni virtutis conamine cedens exinde removit. « Ego, inquit, progressus, cuncta mitigabo »
’‘Quos dum loco cedentes incaute insectatur, egressus domum a lateribus circumvenitur. Confixusuu confixusque Aimoin telis, concidit exanimis. Cujus casu Sagittarius quondam episcopus turbatus, dum staret stupens, quidam ad eum :
16 : , Historiae, VII, 39. Leudegisilus ad sua cum victore exercitu regredi festinans, dum milites nequaquam a rapina coherceret, cuncta per que transitus fuit vastata reliquit.« Utquid, ait, episcope, hic ac si amens consistis ? Quin potius operto ne agnoscaris capite, festinus silvam pete. »
Cui dum pontifex parens plantas fuge commendasset, quidam velociter gradienti caput cum operimento abstulitvv eum assecutus abstulit Aimoin ’