[82] ‘Childebertus, duorum regnorum vallatus presidiis, ultionem patris et patrui, quos factione Frede[f63v] (63va) gundis perisse certis habebat cumpertum indiciis, meditabatur. Congregatis igitur cunctis Austrasiis et de regno Burgundie auxiliaribus validis, Gundoaldum ac Witritionema Wintrionem duces Aimoin his preficit, mandatque ut, terram hostilem petentes, predas faciantb agant Aimoin , incendia spargant, captivos quamplures abducant. Qui e Campania Remensi digressi, pagum Suessionicum vastaturi aggrediuntur. Cum interim Fredegundis, evocatis qui sibi parebant Francis, ascito etiam Landerico, qui tutor a Guntranno, ut meminimus, Clothario filio suo datus fuerat, facta concione, sic universos alloquitur, et pre se puerum gestansc puerum pre se g. Aimoin , rogat ne infanciam regis pupilli contempnentes, hostibus depopulandos agros relinquant, meminerintque se non contemptum puericie promisisse, sed venerationem majestati regie. Foverent porro honorem quemd R Omis ; que P conferendum in cunis adhuc posito estimavissent, ne in maturae immatura R ; P Omis etate vacuus potestatis, plenus ignominie rex remaneret. Se certe quibus posset modis remunerationi pro filio non defuturam, que spectatrix cunctorum ac testis uniuscujusque, vel ignavie vel virtutis, in eminentiori constituta loco desuper pugnam spectaret. Cumque his exhortationibus muneribus quoque eos ad belli certamina reddidisset animosiores, ad extremum intulit : « Ne, ait, quempiam vestrum multitudo deterreat adversariorum. Si aperta congrediamini fronte, inve (63vb) ni fallendi eos viam que vobis pariat victoriam. Vos tantum me sequiminif sequimini me Aimoin previam, et que Landericum, vicem regis agentem, me suggerente videritis facere, vos quoque eadem facite. » Placuit cunctis quod direxerat reginag regna P , et ex consilii sententia regem adhuc matris suggentem ubera ferrata secuntur agmina. Intempesta nocte surgens, exercitus silvam Landerico ducente est ingressus. Qui, arrepta securi, ramum precidit arboris, suspensumque tintinnabulum collo equi cui presidebath insidebat Aimoin ferens, hortatur socios ut suum omnes sequantur exemplum. Qui certatim arborum precisis ramis arreptisque una tintinnabulis, factum imitati ducis, matutini hostilibus astitere castris. Interea Fredegundis Clotharium filium suum propriis gestans ulnis, usque ad locum certaminis armatum precedebat excercitum, ut miseratio eos infantis accendereti accederet P quem, si victi forent, captivum de rege facturi videbantur. Sed unus hostium, qui cum sociisj R, P Omis pretendebat munia vigiliarum, clara necdum luce eos conspiciens adventare et rem prorsus ignorans, conversus ad socium : « Quenam est, ait, hec quamk R Omis ; quem P contemplor silva, cum hesterno vesperel sero Aimoin ; R Omis hic nulla parerent vel minima virgulta ? » Cui socius : « Tu, inquit, pridianas adhuc ructans epulas vinoque solutus, oblivioni mandasti proxima et oportunam proximi saltus opportuna Aimoin nos equis nostris invenisse pascua. Numquid non audis tintinnabula pascen[f64] (64a) tium equorum collis dependentia ? » Mos quippe antiquis inoleverat Francis, et maxime Austrasiis, ut pascentibus equis tintinnabula imponerent, quo, si forte longius in pascendo oberrassentn aberrassent Aimoin , eorum sonitu dinosci possent. Dum igitur vigiles hos atque hujusmodi inter se serunt sermones, silva, que prius apparuerat condensa, decidentibus ramis, fronde quidem rarissima, sed armorum nitore videbatur densissima. Turbatis itaque custodibus et quid agerent hesitantibus, superveniente exercitu, cum adhuc fessi multo superioris diei labore quiescerent, alii in suis stratis, alii expergefacti sed sompno soluti penas dabant. Cesi multi mortales, reliqui in fugam vertuntur. Ipsi duces, ascensis equis, vix discrimen evasere mortis. Landericus Wintrionem frustra sequi conatus, velocis equi rapido vectum cursu minime valuit assequi. Patratao parta Aimoin tanta ac tam insperata victoria, Fredegundis, cum filio Clothario et cum armatorum maximo cuneo, Remensem invadit Campaniam, replens omnia incendio et sanguine. Vastabantur cuncta die noctuque, exurebantur edificia, diripiebantur patrimonia, perimebantur quicumque erant habiles ad bella, infirmi servabantur ad servitutis officia. Ubi cedibus ac rapinis satisfactum est, Fredegundis suum Suessionisp Suessionas Aimoin reduxit exercitum. Acta sunt hec in pago Suessionico, in loco nuncupato Trueco’1 : Fredegarius, Chronicae, IV, 13. (64b)