[98] ‘Theodericus, acceptas injurias ulcisci desiderans, cum suis tractabat quo pacto fratrem opprimeret. Eo anno Theodebertus Bilechildem, quam Brunechildis a mercatoribus emptam eo quod foret forma egregia illi dederat conjugem, interemit, puellam Theudechildem nomine sibi accipiens in uxorem. Theodericus, ut prefati sumus, Theodebertum infestis insectans odiis, ad Clotharium mittit qui velut ex persona sua dicerent :
1 : , Chronicae, IV, 37. « Contumeliis a fratre affectusa affectus R ; effectus P , reddere ei que meretur cogito, si te illi auxilio non affuturum cognovero. Quapropter rogo te quietum manere, nil adjumenti illi ferre te pollicens. Si victor evasero, regnumque cum vita ab eo auferre quivero, ducatum Denteleni , quod ipse tibi iniuste sublatum retinet, tue remitto potestati »
’‘Huic pactioni assenciente Clothario, Theodericus, anno septimo decimo regni sui mense maio, universos dicionis sue ad bella promptissimos Lingonis coadunari precipiens, ac per Vernona castrum tum temporis edificari ceptum iter faciens, [f68] (68va) Tullo devenit. Ibi obvium habens Theodebertum cum supplemento milicie Austrasiorum, non dubitavit conserere manum. In campania namque Tullensi adversus fratrem congressus, exercitum ejus graviter attrivit. Evasit tamen Theodebertus et fugiens de prelio per Mettensem urbem saltumque Vosagum, Colonie civitatis receptacula petiit. Theodericus fratrem persequi e vestigio festinans, beatum Leunisium, Magontiacensem antistitem, obvium habuit, a quo hujusmodi monita percepit :
2 : , Chronicae, IV, 38. « Inchoatis, inquit, insiste, et ad perfectum juvante Deo istius attinges operis. Rustica refert fabula, lupum catulos suos ad predam ducentem, eos ad se in monte vocasse, taliaque mandata dedisse : Neminem, ait, que vobis, filii, expediant per alienos querere scitote, nisi per paucos qui ex vestro sunt genere. Unde vos moneo suscepta non deserere munia, et victui investigare necessaria. »
His suggestionibus Theodericus haut segnis executor paruit, precipue sciens eum sue favere utilitati, et Theodeberti stultitie adversari. Transitaque Ardenna, Tulbiacum usque accessit. Theodebertus interea, qui fugam paraverat, distulit. Nam Saxones ceterasque superioris Germanie gentes in sui solatium sollicitatas bello in supranominato opponit loco. Certatum est acriter, quoad Theodebertus restitit. Renitebatur enim, quamvis exercitus ejus more peccorum obtruncaretur. Ubi vero ipse, pondus prelii pati non valens, fuga sibi (68vb) consuluit, aversi sunt omnes qui constiterant pugnaturi. Quorum maxima pars incerto fuge dispersa extinguitur, residui Coloniam versus cum rege festinanter properant. In prima pugne congressione, tanta utriusque partis animositate concursum est, ut cadavera interfectorum pre multitudine conprimentium se populorum non valencia ad terram ruere, quemadmodum equis insederant, una cum vivis circumferrentur. At postquam phalans victa hostibus terga nudavit sua, viarum stratta vel etiam silvarum devia corporibus mortuorum sunt repleta. Theoderico, ubi factum est indicium Theodebertum evasisse, incentivum accelerandi itineris accessit, ut conficiendi belli impendium putaret, si dux et populus bello promptior interficeretur’‘Adveniens itaque cum suis, Ribuariorum finibus sese immersit, occurrencia queque devastans vel exurens. Cujus terre incole ad eum venere precatum ne ob unius culpam discidium pararet eis, quos suos fore sciret jure victoris. Quibus ille :
3 : Liber Historiae Francorum, 38.« Non, inquit, vobis, sed Theodeberto interitus paratur ; cujus caput si meam promereri vultis graciam, vos necesse est auferre, aut ipsum vivum vinctumque ad me perducere »
. Illi regiam Colonie introgressi, Theodeberto taliter locuti sunt : « Sic, inquiunt, mandat Theodericus frater tuus : « Si, ait, recipere meruero thesauros paternos quos Theodebertus adhuc injuste retinet pervasos, proprias festinus [f69] (69a) repedabo ad domos. Ideo te hortamur, domine rex, ut portione que ei debetur reddita, nostra eum non sinas infestare domicilia. »
His Theodebertus dictis credulus ac pro vero prolata arbitratus, quo regalis continebatur gaza pariter cum ipsis est ingressus. Eo igitur perscrutante quid fratri oportunius sine sui dampno posset restituere, unus e circumstantibus evaginatum gladium cervici ejus illidens caput abstulit, ac per muros Colonie circumtulitb Hic occiditur Theodebertus, qui regnavit XVII annis P Dans la marge . Quod cernens Theodericus, ipsa confestim urbe potitus, regias invasit opes. Et primates civitatis in suac R Omis ; invasa P sibi verba jurare compellens, dum in basilica Sancti Gereonis sacramenta exigeret, visum illi fuit quendam pugno suo se in latus percussisse. Et conversus ad suos : « Observated observare P , ait, ad ostia, ne quis irrumpat, eo quod ignorem quis horum Ribuariorum perjurio obnoxiorum me vulnerare conatus sit »
. Observantibus autem eis, a cubiculariis veste remota latus regis inspectum nullumque vulnus est inventum. Solummodo signum quoddam apparuit purpureum, quod ego reor cite mortis indicium. Compositis ex sententia rebus, inde cum multis spoliis progressus, secum adduxit filios fratris sui cum filia, que specie nitebat decora. Dum Mettis advenisset, repperit aviam suam Brunechildem inibi obviam sibi venisse. Que Theodeberti filios sine mora neci tradidit. Et minorem quidem natu, Me (69b) roveum nomine, in albis adhuc positum, lapidi illisum, innocentem coegit exalare spiritum’
Regnavit itaque Theodebertus annis XVII. Quidam vero auctores scripserunte scripser. R abrégé ; scripserit P ‘Theodebertum post illam Theoderici victoriam suamque erumpnam Rhenum transisse et [T]heodericum, capta Colonia, Bertarium, cubicularium suum, ad comprehendendum eum misisse. A quo comprehensus atque ad Theodericum perductus indumentisque regiis exutus, Cabilono dicitur exilio fuisse relegatus. Ob recompensationem quoque tam preclari operis, Bertarius equum ejus cum statuaf P Omis ; stratura Aimoin d'après Fredeg (estratura) regia fertur a Theoderico percepisse’
4 : , Chronicae, IV, 38.