École des chartes » ELEC » Cartulaires d'Île-de-France » Saint-Merry de Paris » Cartulaire » Mai 1219

Ordonnance du doyen et du chapitre de Paris attachant une prébende à la paroisse de Saint-Merry et confiant l'administration de cette paroisse à un curé ou « plebanus canonicus. »

  • B Bibliothèque vaticane, Reg. lat. 907, fol. 38v°-39, cartulaire du XIIIe ou XIVe siècle.
  • a Cartulaire et censier de Saint-Merry de Paris, éd. Léon Cadier et Camille Couderc, Paris, 1891.
D'après a.

De constitutione et ordinatione parrochie Sancti Mederici, et quo modo constituta fuit4. — Stephanus, decanus, totumque capitulum Parisiense, omnibus presentes litteras inspecturis, salutem in Domino. Volentes statum ecclesie Sancti Mederici Parisiensis, precipue circa regimen animarum plebis illius ecclesie, in melius corrigere, deliberatione habita de prudencium consilio, statum supradictum ordinavimus in hunc modum : statuentes, ad petitionem canonicorum illius ecclesie et de communi assensu eorumdem, ut prebenda que fuit defuncti Henrici, quondam canonici dicte ecclesie, et modo est Stephani de Ponte, presbiteri, successoris ejusdem, semper et perpetuo sit connexa parrochie, et versa vice parrochia prebende ; et cuicumque contulerimus illam prebendam, conferemus simul et parrochiam, nec prebenda a parrochia, nec parrochia a prebenda nullatenus poterunt separari ; et quicumque resignabit alterum, necesse erit ut resignet et reliquum, sex aliis canonicis illius ecclesie a cura animarum ecclesie penitus absolutis1. Et quoniam maxima portio prebendarum illius ecclesie consistit in proventibus parrochialibus ejusdem, visum fuit nobis equum et justum, ut sex canonici, qui absoluti sunt a cura animarum, de dictis proventibus percipient, singulis annis, a plebano canonico2 dicte ecclesie, per quatuor terminos anni, xxi et iiii libras Parisiensis monete : videlicet , sex libras ; , sex libras ; , sex libras ; et , sex libras. Preter hec autem hiidem sex canonici habebunt, in duabus festivitatibus anni, scilicet et , totam ceram et pecuniam que in illis festivitatibus offerentur ; et plebanus canonicus illius ecclesie, cum eisdem sex et equis partibus, suam percipiet portionem. Tota vero cera que in dicta ecclesia offeretur, per totum annum, absque ulla contradictione et exceptione, erit plebani canonici, preterquam in duabus festivitatibus supradictis, scilicet et . Preterea sex alii canonici, singuli in singulis septimanis suis, totam pecuniam, que offertur in magna missa, ad majus altare, habebunt ; similiter et plebanus canonicus in septimana sua. Panis et vinum, quandocumque offerentur in ecclesia, erunt plebani canonici illius ecclesie ; et sex canonici in hiis nichil commune habebunt cum plebano canonico, thure excepto, quod commune erit tam plebano canonico quam vi aliis canonicis, ad servitium majoris altaris, et ex equis partibus dividetur. Opportebit etiam quod plebanus canonicus inveniat totum luminare consuetum ab antiquo in ecclesia illa. De communi vero invenient tam plebanus canonicus quam alii canonici cordas campanarum et oleum ad servitium unius lampadis coram majori altari ; et in tribus anni festivitatibus, scilicet in , et in , reddet idem plebanus canonicus nummos vicariarum quibus debentur, hiis scilicet qui intererunt servitio, absentibus vero nichil dabitur. Et in vigiliis estivalibus, cantatis matutinis, dimidium sextarium vini insimul ad bibendum, et singulis canonicorum et clericorum de choro dabit unam candelam, de quibus tres dantur pro nummo. Hec autem facimus, salvis antiquis aliis ecclesie consuetudinibus, salvo quoque et retento ut, processu temporis, si expedire viderimus, aliter de premissis et aliis disponere valeamus. Actum .


4 Cette pièce a été déjà publiée par Dubois, Hist. eccles. Paris., t. I, p. 570, et par Guérard, Cartulaire de N-D., t. I, p. 403. Nous la reproduisons néanmoins en entier à cause de l'importance qu'elle présente pour l'histoire de Saint-Merry.
1 Sept chanoines remplissaient donc, jusque-là, alternativement les fonctions curiales dans la paroisse. Cf. Guérard, Cartulaire de N-D., Introd., t. I, p. cxxiii.
2 Ce « plebanus canonicus " fut appelé, peu de temps après, le " chefcier " ou " capicerius. » Cf. Ibid., p. cxxiii, t. II, p. 388 et 509, et ci-dessous, pièce V.
3 La fête des saints Pierre et Paul est célébrée le 29 juin, et celle de saint Léonard le 6 novembre.
1 La partie de l'acte qui est sur le fol. 39 a été écrite par une main du xive siècle ; l'encre en est plus pâle.