École des chartes » ELEC » Cartulaires d'Île-de-France » Notre-Dame de Chartres » Tome deuxième » 1201, janv.

« De pace inter Capitulum et dominum de Insula super territorio de Desconfectura. »

  • B Bibl. nat. de France, carton 43: Livre noir, p. XV V°.
  • a Cartulaire de Notre-Dame de Chartres, éd. Eugène de Lépinois et Lucien Merlet, Chartres, 1862.
D'après a.

« Ego Robertus, de Insula dominus, notum facio presentibus et futuris quod, cum super rebus quibusdam, ad territorium Desconfecture pertinentibus, inter me et Carnotense Capitulum controversia verteretur, comperiens quod ecclesiam vexarem indebite, presertim cum res illas super quibus litigium moveram per lx annos ecclesia possedisset, universa illa in integrum que in litigium vertebantur, una cum filiis meis Raginaldo et Goffredo, in Carnotensi capitulo abjuravi, et quod ab heredibus meis idipsum ratum haberi facerem juramento firmavi. Que et ut dilucidius pateant ex ordine enumeranda decrevi. Canonicus, qui precariam illam, nomine Capituli, possidebit, donationem ecclesie ejusdem ville, herberiagium, viridarium, nemus domui contiguum, pratum per se habet, in quibus michi cum eodem non aliquid est commune, nec in hiis que ad manum devenerint sacerdotis, in minutis scilicet pecudum decimis et oblationibus ; nec ego aut heredes mei in villa possumus habere herberiagium aut in ea cum expensis hominum et detrimento jacere. Grangia vero ad communes recipiendos redditus de communi debet construi, in expensis canonici et meis aut meorum heredum. Canonicus in furno furnerium instituit, me irrequisito, sed institutus fidelitatem michi faciet de jure meo michi, per manum prepositi ejusdem ville, fideliter persolvendo. Similiter canonicus in molendino molendinarium instituit, qui michi vel heredibus meis de conservando jure meo, sicut predixi, fidelitatem parabit. De molendini autem proventibus tercia pars erit mea vel meorum heredum, tercia canonici, tercia prepositi, qui dirutum debet molendinum reficere in nemore et platea ; et ego et canonicus communiter illi debemus ligna necessaria providere si in illis nemoribus meis in quibus homines ville suum habent usuarium inveniri non possint, qui debet etiam suis expensis dirutam stagni reficere calciatam. Prepositus etiam ville homo est ligius canonici et feodum suum ab eodem habet integre ; de mea vero portione a me vel heredibus meis tres sextarios annone et tolidem avene percipiet annuatim, per cujus manum universi ville recipiuntur redditus, preter illa que ad manum presbyteri deferuntur. De jure canonici est placita sine me vel meis heredibus tenere et omnes justicias majores et minores facere per se vel per prepositum ; de forefactis et de emendatis injuriis, que tamen a canonico non fuerint condonata, ad me vel heredes meos debet medietas devenire, et omnia forefacta usque ad lx solidos potest canonicus condonare. Illa vero que fuerint lx solidorum et amplius sine me non potest remittere, immo mihi est vel meis heredibus exinde medietas persolvenda ; nec potest ad recipiendos redditus vel placita tenenda, vel justicias faciendas, nisi solus institutus prepositus qui homo est solius canonici, et ab ipso solo de hiis que habet omnibus feodatus ; et nihil nobis debet preter fidelitatem de nostris redditibus fideliter persolvendis. Canonicus item et omnes hospites territorii Desconfecture usuarium suum habent in omnibus nemoribus meis citra Ligerum, preterquam in defenso Insule et Morenesio, vivum videlicet nemus ad edificia construenda et mortuum ad ardendum, et pascua ad animalia omnia, et pecudes, et glandes, et fogeriam. Porci autem omnes de territorio Desconfecture ab submonitionem prepositi semel in anno possunt pasnaiari ; et redditus pasnagii communes sunt per medium canonico et michi, vel meis heredibus. Si quis vero tantum tres porcos vel pautonzes (sic) habuerit, pasnagium eorum erit prepositi et servientis de pertico commune ; et in recognitione usuarii habet serviens de pertico, , unum panem aut unum denarium de hostisia unaquaque. Hospites autem tenentur communia blada, quamcumque in partem voluerimus, ducere tribus leugatis terre, et tenentur etiam adducere canonico nemus ad calefaciendum et ardendum et ad grangia, furnum et molendinum construenda. Si molere poterit molendinus Desconfecture, omnes hospites ibi molient per bannum ; si autem non possit, ad molendina de Fortunesio molere tenebuntur, et ibi per unum diem et unam noctem tantum expectabunt ; et, si infra hunc terminum non possint molere, ex tunc quocumque voluerint libere poterunt se transferre. Si vero eos ego vel heredes mei in alio molendino inveniremus molentes, vel ab alio redeuntes, asinum possemus extra territorium Desconfecture capere cum farina, sed in corpore hominis manum mittere non possemus. In territorio vero Desconfecture nihil prorsus possemus capere ego vel heredes mei, sed nec extra territorium quod ad Desconfecturam pertineat possemus capere nisi ad presens forifactione caperetur. Si redditus ville communes aut homines aut eorum res impedirentur alicubi, maxime cum libertates eorum, quas in vicinis castris easdem cum hominibus nostris habent, defendere teneamur, nos liberationi eorum pro juribus intendere tenemur, et canonicus justiciam sancte ecclesie querere, qui relaxari non potest quousque nobis et nostris fuisset hominibus plenarie satisfactum. Stagnum autem nobis et canonico est commune. Si homines Desconfecture blada nostra extra Desconfecturam duxerint, tenemur eis in pane et vino providere. Si homines Desconfecture michi vel heredibus meis in aliquo forifecerint, nisi ad presens forifactum et extra territorium Desconfecture capti fuerint, de eis per manum canonici vel prepositi justiciam habebimus. Census et vende michi vel heredibus meis et canonico communes sunt, qui etiam per manum prepositi recipiuntur. Quod ut ratum perseveret et firmum, ego et Raginaldus, filius meus, scribi fecimus et sigillorum nostrorum munimine roborari. Actum publice, in capitulo Carnotensi, presente domino Raginaldo, Carnotensi episcopo, et multis aliis tam clericis quam laicis. Anno gracie MºCCº, mense januario. »