[26]
‘His ita gestis, Chilpericus rex, congregato concilio pontifi (42vb) cum in ecclesia Sancti Petri Parisiace urbis, Pretextatum Rothomagensem episcopum, cujus jam meminimus, exilio revocatum, in eorum presentia eum hac accusatione exhibuit, dicens :
2 : , Historiae, V, 18, p. 216-220 : Grandes chroniques de France, version française, III, 8
« Quamvis, o venerandi pontifices, regia potestas reum majestatis legibus condempnare pos[s]it, ego hunc, qui falsum sibi pastoris nomen usurpat, conjurationis contra me facte auctorem, sacris non contradicens canonibus, vestre audientie represento »
. Et conversus ad Pretextatum Rotomagensem episcopum : « Ut quid, ait, o episcope, munera populo contra meam erogasti salutem ? Quave de causis filium meum Meroveum cum uxore patrui conjunxisti ? Non ignorabas quid de hac causa sanciant canones ? Quare autem ita filium adversus patrem armasti suum, ut ille pariter cum vita regnum vellet eripere meum ? »
Postquam vero rex siluit. Franci, qui pro foribus stabant frementes, hostia basilice effringere nitebantur, ut antistitem penis subderent. Sed rex, hec fieri prohibens, Pretextato copiam purgandi tribuit. Cumque ille objecta refelleret, quidam falsi testes surgentes calumpniabantur a pontifice sibi munera data, ut regem dolo perderent. Quibus episcopus : « In hoc, inquid, veros vos esse confirmo quod muneratos vos a me fore fatemini. Quid enim vestris ditatus donis aliud agerem, nisi ut par pro pari referrem ? Quod vero falso confingitis me mala regi machinatum esse, id omnimodis falsum est. »
Hec eo dicente, rex quidem in regiam se recepit. Episcopis autem in domo ecclesie residentibus, adveni[f43] (43a) Etiu archidiaconus Parisiensis, ita eos alloquitura de accusatione Pretextati Rothomagensis episcopi P f. 43 add. marge sup. XIVe-XVe s. : « Nunc, inquiens, est tempus, o sanctissimi sacerdotes, quo aut pro vestra magnanimi constantia glorificemini aut pro dejectione et contumelia fratris et coepiscopi vestri contemptui in posterum, si tacueri[ti]s, habeamini »
.Tunc ceteris tacentibus eo quod metuerent regine furorem, cujus instinctu ista gerebantur, et digitum ori suo superponentibus, Gregorius, Turonorum antistes, sic orsus est loqui : « Oportet nos, fratres karissimi, et maxime eos qui principis fruuntur familiaritate, salubria ei suggerere consilia, ne forte, ira devictus, plus justo in sacerdotem Domini commoveatur, et a Deo innocentium ultore gravius puniatur »
. Illis quoque nec ad ista respondentibus subjunxit antistes : « Cavenda nobis, sanctissimi fratres, illa terribilis Domini comminatio est, quam per prophetam pronuntiavit : Si me, inquiens, dicente ad impium : morte morieris ! : non annuntiaveris ei, sanguinem ejus de manu tua requiram1Ezech., 3, 18. Nos itaque, qui speculatores in domo Dei sumus positi, non negligamus regi pericula ostendere sua. Et si necesse sit, exemplis ad resipiscendum provocetur : qualiter Maximus imperator, beatum Martinum impiis communicare compellens, imperio pulsus sit, vel Clodomirus, sacerdoti Avito non obaudiens, interierit. »
Cumque nec tunc quidem quilibet eorum responsa prebuisset, aliqui, adulatorie artis, regi denuntiaverunt nullum ei pertinacius resistere quam Gregorium Turonicum. Qui mox per quemdam aulicum evocatus, stante rege propter tabernaculum ramis tec (43b) tum, Bertrannoque Burdegalensi pontifice dextre ejus inherente, sinistre vero Ragnemodo Parisiaco, taliter rex episcopum allocutus est, dicens : « Dic, domine pontifex qui justicie tramitem ceteris servas, mihi cur denegas ? Sed, ut video, perversis consentis, et impletur in te vulgare proverbium quod corvus corvi oculum non eruet. »
Cui sacerdos : « Michi, inquit, o rex, equitatem deserenti correptores erunt multi. Te autem delinquentem quis corripiet nisi ille qui se fatetur peccaminum vindicem ? Quapropter si nos te de justicia commonentes audire contempseris, plus a Deo quam a nobis condempnaberis. »
Ait hec rex : « Apud alios semper justicie causam obtineo, apud te nunquam, verum ego optimam mee ultionis inveni materiam. Persuaso namque Turonico populo ut clamet sibi a te equitatis jura denegari, ego quoque proclamabo me, qui etiam regia polleo dignitate, nil eorum que ipsi postulant a te posse promereri. Et sic orto adversum te populorum odio, injusti nomine denotabis. »
Et contra pontifex respondit : « Si quidem sum injustus, id Deo magis quam tibi notum est. Tu vero si nostra aspernaris monita, sacros sume canones et, his saltem consentiens, justa decerne »
.’
