[62] ‘In illis diebus Guntrannus rex duces suos ad pervadendas urbes quas Sigebertus de regno Chariberti fratris amborum tenuerat, quasque Chilpericus Childeberto nepoti suo ex fratre Sigeberto genito vi preripuerat, direxit. Verumptamen Garriricus, comes parcium Childeberti, post mortem Chilperici sacramenta fidelitatis a Lemovicinisa Aquitania P En marge main XVe s. domini sui vice exegerat. Ceterum Pictavis paria acturus veniens, a civibus cum gratia susceptus, audivit Bituricos, qui regi parebant Guntranno, hostiliter Turonicis irruisse, quoniam quidem et ipsi jam se ad Childebertum contulerantb Miracula sancti Martini P En manchette . Idcirco, Bituricensibus territorium Turonicum depopulantibus, Maroilensis vici ecclesia, sancto Martino dicata, ab eis est cremata. Ubi evidens apparuit virtus beati confessoris, pallam altaris cum circumjacentibus herbis a flamma defendentis : mirabile dictu, trabes ingentes igne fuisse combustas, et molliciem linthei seu [f55v] (55va) herbarum mansisse intactam’1 : Gregorius Turonensis, Historiae, VII, 12. ‘Cognoscens ergo Gariricus que agebantur, misit qui Turonensibus denunciarent ne ullatenus se ad partem Guntranni transferrent. Ad que mandata Gregorius episcopus hec reddidit responsa : Guntranno regi, post fratrum obitum, omne regnum Francorum eo jure deberi ut quemadmodum Clotharius, pater ejus, super proprios filios, sic Guntrannus super nepotes principareturc principatur P  ; non igitur se repugnaturos, sed ipsum quoque inepte agere se dixit estimare, qui putaret tanto principi repugnare se posse. Videns comes non qualia [ipse voluerat sed qualia]d R, P Omis mandaverat rex Turonenses studere, relicto in urbe Pictavorum Eberone, Childeberti regis cubiculario, ipse quasi exercitum ducturus [contra inimicos congregaturus exinde discessit. Tunc Pictavi fines suos vastari cernentes (nam Turonici cum]e R, P Omis Aurelianensibus, et sub sepe nominatis federatis hostibus agros eorum rapinis ac incendio subvertebant) legatos eis de pace miserunt, petentes ut usque ad placitum quod patruus cum nepote constituerat quiescerent, et tum demum illum quem Deus sorsque dedisset dominum essent habituri. Sed, illis respondentibus peticiones eorum non se preposituros regis preceptis, coacti Pictavi sacramento se fideles Guntranno fore spondentes, fautores Childeberti a suis pepulere menibus. Nec tamen hec facientes diu in fide durarunt’2 : Gregorius Turonensis, Historiae, VII, 13. ‘Tandem adveniente die colloquio regum prefinito, Childebertus mandat Egidio, Remensium archiepiscopo, legatione fungi apud patruum. Qui nil moratus ad Guntrannum pergit hocque inicium sermonis (55vb) ad demulcendum principem habuit : « Gratias, inquit, opprecellentissime regum, omnipotenti referimus Deo, qui tibi non solum regni tranquillitatem, verum et augmentum cotidie attribuit ». Cui rex : « Illi, ait, vere sunt gratie referende, qui omnium est benignissimus gubernator regnorum ; non tibi, cunctorum nequissimo hominum, cujus consilio mearum sunt vastati fines urbium, qui sub veste ovina non Domini sacerdotis, verum crudelissimef crudelissime P ; crudelissimi Aimoin geris officium proditoris. » Silente ad ista sacerdote, pre nimia indignatione unus legatorumg legator P ait regi : « Mandat tibi gloriosissimus nepos tuus, dominus noster Childebertus rex, ut patris ejus hereditatem illi ad integrum reformes ». Ad hec Guntrannus rex respondit : « Jam me ex hac causa responso satis fecisse arbitrabar. Responderam enim in alio placito quod et nunc respondebo, pactionibus ea mihi cessisse nec me ulli eis cessum, nisi gratia amiciciarum ». Tunc alter e legatis his ad regem usus est verbis : « Si hec, inquiens, optime princeps, difficilia tibi videntur impetratu, saltem illa impetret ut Fredegundis ei ad supplicia dedatur, que patrem ejus cum patruo nefandissime interemit ».Huic quoque rex hoc reddidit responsum : « Tradi ei, dicens, nullatenus potest, eo quod filium regem ac rege genitum habet, et eam innocentem a crimine quo impetitur esse puto. » Post hec Guntrannus Boso, qui dudum, ut predictum est, ad Childebertum transierat et tunc cum legatis ibi advenerat, [f56] (56a) quasi aliqua regi Guntranno suggesturus, ad eum accessit. Jubet rex silere, atque eum hujusmodi prevenit sermone : « Quid ais, o bone uir, cujus prudencia ideo Orientis expetiit regna ut nobis Ballomirem quendam (sic namque rex nominabat Gundoaldum) inde arcesseret qui urbes nostras pervaderet ? O semper perfide, et nullo modo in his que promiseris permanens ! » Respondit ad ista Boso : « Tibi, inquiens, regi in solio legali residenti nemo audet contradicendo obloqui. Verumptamen si quisquam meorum equalium istud mihi impingeret, crimen armis objecta refellens, Deo opitulante et te spectante, eum potenter superarem. » Tacentibus interim ceteris rex subjunxit : « Cunctos pie viventes hoc indignari oportet ac conari ut aut e medio [auferatur]h R, P Omis hominum tyrannus hic, cujus pater procurator fuit regalium molendinorum, et, ut verius fatear, lane opificio vitam produxit suam ». Et quamvis fieri possit ut unus homo utriusque sit artis peritus, propter opprobrium tamen regis quidam ex legatis calumpniari cepit, dicens : « Ne loquaris tam inculte, o rex ! Nam qua ratione potest existere ut cujuslibet hominis sint duo patres, re spirituali exceptai accepta P  ? Non sunt hec regie dignitati congruentia verba. » Universis igitur pro his sermonibus in risum solutis, alius legatorum dixit regi : « Valedicimus tibi, o rex, et quia nepotis tui pacem aspernaris, scito securim fore paratam qua fratres percussi sunt tui, ut ea excidaris ».His dictis, jussit rex (56b) eos a conspectu suo pelli, ac super capita recedentium stercora de plateis collecta proici’3 : Gregorius Turonensis, Historiae, VII, 14. Pro tanta igitur injuria vehemens inter reges discordia exorta est.