12- Stephanus, Oct. SD

12.1 Lectio prima.

Sermo beati Augustini. Å .

Fratres carissimi, celebravimus natalem quo rex martyrum natus est mundo * hodie celebramus natalem quo primicerius martirum migravit e mundo. Oportebat enim ut primum immortalis pro mortalibus susciperet carnem * et sic mortalis pro Immortali sustineret mortem. Et ideo natus est Dominus ' ut moreretur pro servo * ne servus timeret mori pro Domino. Natus est Christus in terris * ut Stephanus nasceretur in Celis. Ingressus est Dominus mundum * ut Stephanus ingrederetur Celum. Altus ad humilia descendit * et humilis ad alta ascendit.

• Ps. Augustinus, s sup. 215, PL 39, = 1, c. 2145.
• CPL 844 et 368, PLS II, c. 856 et III, c. 1363, CPP 1000

12.2 Lectio secunda.

Eya, sancte Stephane ' dic aliquid Judeis * ut incipias lapidari ' et possis coronari ! Jaculare verba * et excipe saxa. Dic aliquid de incircumcisis cordibus * et morieris lapidibus. Dic eis de eo cujus nomen1 nolunt audire Judei + erubescant et seviant2 * muta efficiantur labia dolosa. [Ps. 30, 19] Dic eis ubi vides eum * quem irriserunt crucifixum. Dic eis ubi vides eum * et hic non vives ' sed cum eo melius vives. Dic eis quia nichil est quod fecerunt * vivit quem occiderunt. Dic eis quod vides ad dexteram Patris stantem * quem irriserunt in cruce pendentem.

• ibid. = 2, c. 2145.

12.3 Lectio tercia.

Augustinus in sermone « Inter purpureos ». Å .3

Preclarus athleta Dei ' unctus spiritu Dei ' ad stadium certaminis prior exivit + et tantam victorie adeptus est gloriam * ut primus acciperet coronam. Miles Christi fidelis ' signifer martirum fortis + post Christum mox inter acies Diaboli pertransiit * et prior martiriali candida inclitus triumphavit. Secutus est statim Dominum Jesum Christum * et martirii meruit principatum. Et cum ad crucis pervenit signa * priori de Celo mittitur palma. Cumque festinat mori * primus desiderat coronari. Ecce impie manus aptantur ad necem * jam furoris arma prenduntur + jam vallatur mucrone lapidum martir * et super verticem innoxium ' ponderatum dependet exitium. Et ille non blanditur ' sed invehitur + non palpat sed provocat * non trepidat ' sed instigat. « Dura, inquit, cervice ' et incircumcisi corde ' et auribus. » [Act. 7, 51]

• Ps. Maximus, s dub. 29, PL 57, c. 906D-907A.
• AF I 20a
• PLS III, c. 367, CPP 2340

12.4 Lectio quarta.

Respice, martir, vicinam grandinem * inspice aggerem tortuosum + acervos cautium intuere * ferventes jam vide manus + hanelantia ora jam conspice * scintillantia lumina contemplare. Ecce funesta acies propinquat * accedit ' jam lapides vibrat. Dura cervice ' et incircuncisi corde et auribus ' vos semper Spiritui Sancto ' restitistis * sicut et patres vestri. [Act. 7, 51] Hec cum diceret * fremebant cordibus suis et stridebant dentibus adversus illum. [Act. 7, 54] Sed [192a] fortis columna Dei cum inter lapidiferas manus captatorio forcipe teneretur + fide fundabilis ' spe exigibilis ' caritate constabilis ' igniebatur ' et probabatur * feriebatur ' et ducebatur4 + contundebatur ' et augebatur * cedebatur ' et non vincebatur.

• ibid. c. 907AB.

12.5a Lectio quinta.

O beata fidei officina ' que tantum inaltasti martyrem * ut ipsam conspiceret Majestatem. « Ecce, inquit, video celos apertos * et Jesum stantem a dextris Dei. » [Act. 7, 56] Patuit sedes Dei * et fulcato aere ' celorum latera pependerunt.

• ibid. c. 907B.

12.5b

Idem in sermone « Donet ».5

Videt Christum confitens Christum * moriturus pro Christo ' perrecturus ad Christum.

• Augustinus, s 319, PL 38, cap. 2, c. 1440.
• AF I 22
• PLS II, c. 856

12.5c

Idem in sermone « Fratres carissimi ». Å .6

At illi clamantes * continuerunt aures suas. [Act. 7, 56] Aures clauserunt * et ad lapides cucurrerunt. Impetumque fecerunt omnes in eum * et lapidabant eum invocantem Deum ' et dicentem [Act. 7, 56 et 58] « Adhesit anima mea post te [Ps. 62, 9] * quia lapidatur caro mea pro te. Accipe spiritum meum [Act. 7, 59] * et redde promissum tuum. » Et iterum : « Domine, ne statuas illis hoc peccatum. » [Act. 7, 59] Oravit Christus pro suis crucifixoribus * oravit et Stephanus pro suis lapidatoribus.

• Ps. Augustinus, s sup. 215, PL 39, = 2, c. 2145, et 3 (in capite), c. 2146.
• CPL 844 et 368, PLS II, c. 856 et III, c. 1363, CPP 1000

12.6a Lectio sexta.

Christus ligno fixus oravit + Stephanus stans ' suum spiritum Domino commendavit * fixoque genu ' pro inimicis ut amicus Dominum rogavit. Talia ergo in orationis sue convivio Domino exhibuit * qualia in sui Domini mensa comedit.

• ibid. = 3 (passim), c. 2146.

12.6b

Idem in sermone « Inter purpureos ». Å .7

Leo rugiens devorare voluit * sed ovis Christi mansuetudinem non amisit. Carnificinam itaque sui furoris Judeus exercuit * sed ovem suam David noster de ore frementis excussit. O Judea, prophetarum sanguine temulenta + ab initio mundi bibisti ' et adhuc sitis ? Estuas mortem martyris + et hanelas adhuc sanguinem confessoris ? Pone finem sceleri * parce vel martiri. Illi autem lapidabant Stephanum invocantem et dicentem + « Domine Jesu Christe, suscipe spiritum meum [Act. 7, 58] * quia pro te fundo sanguinem meum. »

• Ps. Maximus, s dub. 29, PL 57, c. 907B-908A.
• AF I 20
• PLS III, c. 367, CPP 2340

12.7 Lectio septima.

Idem in sermone « Jesus filius ». Å .

Attende, frater, conservum tuum. Homo erat sicut et tu ' de massa peccati erat sicut et tu * eo precio redemptus ut tu. Diaconus erat * evangelia legebat ' que legis et audis et tu. Ibi invenit scriptum : Diligite inimicos vestros.8 [Mat. 5, 44] Didicit legendo * perfecit diligendo. Judei lapidabant * et ille orabat. Illi eum furiose persequebantur * ille pacatus ' Christum sequebatur. Illi malicia cecabantur * ille viso Filio Dei ' sapientia illustrabatur. Illi lapides mittebant * ille orationes premittebat ' tanquam diceret : « Domine, si istos modo occideris inimicos + quos postea facies amicos ? »

• Ps. Augustinus, s dub. 382, PL 39, cap. 3, c. 1685-1686.
• AF I 17
• CPL 285, PLS II, c. 403, CPP 748

12.8a Lectio octava.

Denique, fratres, ut noveritis quantum valuerit oratio sancti martiris * recurrite nobiscum ad illum adolescentem qui omnium vestimenta servabat ' et tanquam manibus omnium ' lapidabat' cui dictum est ' « Saule, Saule cur me persequeris ? [Act. 9, 4] Ob hoc quidem debui perdere te * sed Stephanus meus oravit pro te. » Nam si martir Stephanus non sic orasset * Ecclesia Paulum non haberet. Sed ideo de terra erectus est9 Paulus * quia in terram inclinatus, exauditus est Stephanus.

• ibid. cap. 4, c. 1686.

12.8b

Idem in sermone « Martir Stephanus ». Å .10

Pro se quidem erectus oravit * pro inimicis curvus. Pro se celsus * pro illis humilis. Et ait : « Domine ne statuas illis hoc peccatum. »11 [Act. 7, 60] Et hoc dicto obdormivit. O somnum pacis ! Quomodo obdormivit inter lapides inimicorum suorum ?

• Augustinus, s 317, PL 38, c. 1437.
• AF I 21b
• CPL 284, PLS II, c. 401 et IV, c. 255

12.8c

Idem in sermone « Fratres carissimi ».12

Hoc dicto obdormivit [Act. 7, 59] * quia spiritum suum Domino commendavit.

• Augustinus, s 317, in fine, PL 38, c. 1437.
• CPL 284, PLS II, c. 401 et IV, c. 255

12.8d

Quid illo somno tranquillius ? Quid illo quietus ? Qualis ibat ad amicum + qui sic diligebat inimicos ?

• Ps. Augustinus, s sup. 215, PL 39, = 3 (in fine), c. 2146b.
• CPL 844 et 368, PLS II, c. 856 et III, c. 1363, CPP 1000

12.9a Lectio nona.

De glosis super Actus. Å .13

Et vide qualiter servus Domini passionem imitatur * quia sicut ille ' sic iste falsis testibus accusatur.

Christus Dominus extra portam patitur * et Stephanus quasi advena mundi ' extra civitatem lapidatur. Denique Christus ait tanquam Filius ' « Pater, in manus tuas commendo spiritum meum » [Luc. 23, 46] * Stephanus ei tanquam Domino servus ' « Domine Jesu, suscipe spiritum meum » [Act. 7, 58]. Christus ait ' « Pater, ignosce illis delictum » [cf. Luc. 23, 34] * Stephanus autem ' « Ne statuas illis hoc peccatum. » [Act. 7, 59]

• Glosa anonyma super Act. 6, 13 et 7, 58-59c.

12.9b

Eusebius Emesenus in omelia.14

Beatus est ergo Stephanus levita * qui fumantem adhuc victimam dominici sanguinis primus honoravit recenti sacrificio passionis.

Beatus qui in ipsa obluctatione pugnantis ' jam preferebat speciem Resurgentis *

habens intra se Spiritum Sanctum ' os gestabat angelicum.

Ergo qui sic manifestavit moriturum + quomodo putas decorabit eternum ?

• Eusebius Gallicanus, h 3, = 3, CCSL 101, l. 30-33, 46-47, 52-53 et 48-49, p. 34.
• CPP 4619