Le roi Louis VIII concède à la commune de Crépy-en-Valois. les trois moulins royaux de cette ville, avec faculté d'en développer le rendement et, s'ils deviennent insuffisants, d'établir des moulins à vent, moyennant une redevance de 117 muids de méteil, et à charge de servir les rentes aumônées à diverses fondations pieuses de Crépy et des alentours, entre autres un muid de blé à Saint-Léonor de Beaumont.
- A Original B. N., Nouv. acq. lat. 2241, nº 2. Lacs de soie verte. Sceau perdu.
- a Recueil des chartes et documents de l’abbaye de Saint-Martin des Champs, monastère parisien, éd. Joseph Depoin, Ligugé, 1913-1921.
In nomine sancte et individue Trinitatis, amen. Ludovicus, Dei gratiaFrancorum rex. Noverint universi presentes pariter et futuri, quod nos molendina nostra de Crispiaco, videlicet Perroc, Comporte, et Chosellum concessimus Communie Crispiacensi censualiter in perpetuum possidenda, et omnes molentes quorum habebamus molture eorundem molendinorum sujectos, et usum herbarum quem molendinarii prius habebant. Si vero vivarium quod habemus ad prenominatum Chosellum venditum fuerit vel ruptum, quamdiu molendinum de Chosello, causa illius venditionis vel ruptionis, cessaverit, per estimationem bonorum hominum predicte Communie dampnum restituemus. Preterea Communie concedimus quod omnem meliorationem quam in eisdem molendinis per jus facere poterit, faciat ; et si eadem molendina ad molturam sepedicte ville non possent sufficere, permittimus quod molendina ad ventum faciat, ut ad molturam sufficiant, ubicunque illa, infra banleucam suam, per jus facere poterit. Pro omnibus autem supradictis, sepedicta Communia reddere tenetur singulis annis centum decem et septem modios et minam bladi medietanei ad mensuram Crispiaci, reddendos in castello Crispiaci, hiis duobus terminis : scilicet medietatem in Nativitate Domini et aliam medietatem in Ascensione Domini, sine grenetagio ; de quibus abbatie Victorie, constructa a karissimo genitore nostro, habebit sexaginta et quindecim modios singulis annis in eadem villa in perpetuum percipiendos, scilicet medietatem in Nativitate Domini et aliam medietatem in Ascensione Domini ; et Nobis remanent quadraginta duo modii et una mina bladi medietanei ad mensuram Crispiaci. Quod si Nos, vel dicta Abbatia, bladum illud ad dictos terminos recipere nollemus, ipsa Communia reddere tenetur Nobis, vel Abbatie, si bladum nollet recipere, in Purificatione Beate Marie post terminum Natalis, precium bladi medietanei, per legitimam appreciacionem factam in primo mercato ante Natale, infra villam Crispiaci ; et eodem modo fiet de altera medietate que debetur in termino Ascensionis, cujus precium Nobis vel Abbacie, si bladum nollet recipere, reddetur . Preterea Communia reddet, pro elemosinis datis a predecessoribus nostris, triginta septem modios molture singulis annis, talis molture que de molendinis exibit, sine pejoratione, videlicet : Domui Leprosorum Crispiaci, duos modios. Domui Dei de Sancto Thoma, quinque modios. Ecclesie Sancti Thome, quinque modios. Ecclesie Sancti Arnulfi, tres modios. Sancto Leonario de Bellomonte, unum modium. Leprosis de Chambliaco, duos modios. Monialibus de Borrenc, duos modios. Confrarie Sti Dionisii Crispiaci, unum modium. Abbatie Lungipontis, decem modios. Capellano Sti Nicholai Crispiaci6, sex modios ; ad terminos qui, in cartis suis, continentur. Omnes autem homines qui non sunt bannarii aliquorum molendinorum, possunt molere ad predicta molendina, si voluerunt. Nos vero pro dicto censuali, omnem justiciam molendinorum predictorum sepedicte Communie concedimus, in perpetuum possidendam ; excepto multro, raptu et homicidio que nobis retinemus. Quod ut perpetuam obtineat firmitatem, sigilli nostri auctoritate et regii nominis karactere inferius annotato, pres, paginam precepimus roborari. Actum Compendio, . Astantibus in palacio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Dapifero nullo. Signum Roberti buticularii. Signum Bartholomei camerarii. Signum Mathei constabulariia.
Data per manum G. [Garini] Silvanectensis1 episcopi, cancellarii.
